Link Things

Gần đây mình có quyết định mua một quyển sách chuyên khảo vừa mới xuất bản (2025) của một tác giả khá nổi tiếng trong lĩnh vực từ vựng học – Laurie Bauer. Từ lúc đọc tựa đề, phần tóm tắt và giới thiệu của nhà xuất bản trước khi sách được phát hành, mình đã cực kỳ mong chờ để đọc. Sách ra vào dịp gần cuối năm, mà tựa đề cũng rất phù hợp với không khí của những ngày sắp bước qua năm mới – “Reflections on English Word-Formation”. Mình chưa đọc được nhiều nhưng tới thời điểm hiện tại vẫn rất hài lòng với quyết định mua quyển sách này, và thật sự tác giả đã làm tốt việc chiêm nghiệm, nhìn lại một mảng nghiên cứu có bề dày lịch sử trong lĩnh vực ngôn ngữ học.

Mình cực kỳ thích cái cách tác giả bắt đầu nhìn lại mảng nghiên cứu này với câu hỏi vì sao lại nghiên cứu về quá trình hình thành từ (Why Study Word-Formation in Particular). Trong số các lý do được tác giả đưa ra, mình thấy ấn tượng và đã dành nhiều thời gian chiêm nghiệm với lý do cuối cùng – vì nghiên cứu ngôn ngữ nói chung và từ vựng nói riêng thú vị:

[…] words are fun. Many a comedian has asked questions like if a vegetarian eats vegetables, what does a humanitarian do, or if sink, sank and sunk are all related words, are think, thank and thunk related in the same way? Language is endlessly fascinating, and word-formation, quite apart from being interesting in its own right, makes a good entry point into the wider field of study.

Mình thử nhìn lại hành trình bắt đầu với ngôn ngữ học, từ việc học đến việc nghiên cứu và giảng dạy (một chút). Đúng là mình đã thấy ngôn ngữ học rất vui. Thật ra thì mình đã bắt đầu học ngôn ngữ học không mấy thoải mái, vì đã bị hù rất nhiều trước khi học. May thay, khi học thì mình lại thấy ngôn ngữ học không quá đáng sợ và mình dần tìm được nhiều niềm vui hơn qua các học phần ngôn ngữ học ở trường Sư phạm. Khi tự tìm hiểu và đọc thêm các nghiên cứu, sách và tạp chí, mình bắt đầu thấy nghiên cứu ngôn ngữ học rất đời thường và cũng rất thú vị. Lúc ấy là khoảng 2 năm về trước, khi mình lần đầu đọc những nghiên cứu về ngôn ngữ và giới của chú Paul Baker, sau này cũng là thầy đã giảng dạy mình ở chương trình thạc sĩ.

Cho tới hiện tại, những nghiên cứu về ngôn ngữ học mà mình thực hiện phần lớn đều xuất phát từ việc mình cảm thấy cực kỳ quan tâm đến đề tài và thấy nó vui. Mình tự thấy may mắn và tự hào vì đã phần nào tìm được cách để làm các bài tập ngôn ngữ học trong chương trình học cử nhân và thạc sĩ theo hướng mình cảm thấy vui. Dù điểm số có lúc chưa cao (bên cạnh những lúc rất cao), nhưng ít nhất thì quá trình làm bài cũng đỡ áp lực hơn rất nhiều. Mình luôn quan trọng chuyện cảm thấy vui khi đi học và khi đi dạy, và khi làm nghiên cứu, niềm vui cũng chính là lý do lớn để mình bắt đầu và tiếp tục khi gặp khó khăn.

Hôm nay, mình tạm biệt ba lớp ngôn ngữ học (về âm vị, ngữ âm và hình thái trong Tiếng Anh) sau một học kỳ thầy trò cùng nhau thảo luận, nghiên cứu và giỡn. Chúng mình đã có cơ hội cùng nhau tìm hiểu những từ vựng có vẻ đúng với mô tả “words are fun” của tác giả Bauer ở trên: skibidi, banh mi (từ mượn và có trọng âm chính ở âm tiết thứ 2), caffeination (phát hiện ra lúc ngồi xem hết danh sách đoàn làm phim Zootopia 2), un-Disneyfying, v.v. Mình hy vọng, dù các bạn có bắt đầu với nỗi sợ hay cảm giác bị ép học ngôn ngữ học nhưng ít nhất trong 15 bài học với mình, các bạn sẽ có cơ hội nhìn thấy những khía cạnh thú vị và vui nhộn của ngôn ngữ học.

Với mình, ngôn ngữ học không đáng sợ như lời đồn mình đã được nghe lúc còn là sinh viên. Ngôn ngữ học cũng không dễ và việc tìm hiểu ngôn ngữ học đòi hỏi mình phải tập trung, kiên nhẫn, có tư duy mở, có tư duy phản biện và không ngừng cập nhật kiến thức. Ngôn ngữ học cũng không phải là mớ lý thuyết dài ngoằng khó thuộc lòng, mà rất thực tế và gần gũi với đời sống xã hội của mỗi con người. Quan trọng hơn hết, ngôn ngữ học với mình còn là niềm vui. Trong khi đi tìm những niềm vui đó, mình đã gặp cô Hòa, người cũng ham vui giống mình. Thế là, dù vẫn còn nợ nhau nhiều mục tiêu đã kéo dài từ tháng này qua năm nọ, chúng mình quyết định thử sức với một trải nghiệm khám phá ngôn ngữ học vui. Nếu bạn cũng muốn tìm kiếm một trải nghiệm tìm hiểu ngôn ngữ học khoa học, học thuật và vui thì có thể xem thêm thông tin ở đây https://calmingcircus.fillout.com/eoi. Chúng mình sẽ nhận đăng ký đến cuối tuần này do số lượng rất giới hạn vì 3 lý do: (1) mục tiêu mang đến một trải nghiệm chất lượng cho từng bạn, (2) đã có một số bạn đăng ký trước, và (3) mình sẽ bị “hết hồn” khi có quá nhiều người. Lý do số (3) là do cô Hòa viết, mình vô can.

Dù chưa rõ niềm vui này sẽ duy trì được bao lâu, nhưng với những gì mình đã trải qua, mình đủ tin là mình sẽ còn thấy ngôn ngữ học vui thêm ít lâu nữa. Còn bây giờ thì mình sẽ cần quay lại với một trong những điều không vui liên quan đến ngôn ngữ học – chấm bài.